RYZYKO KREDYTOWE
Rodzaje ryzyka kredytowego, zabezpieczenie kredytu, umowa kredytowa, monitoring kredytu, zabezpieczenie banków przed skutkami złych kredytów, windykacja i restrukturyzacja zadłużenia.
Kredyt czasowe użyczenie środków pieniężnych na określony cel i termin po określonej cenie.
Umowa kredytowa wiąże obie strony. Kredyt bankowi powinien przynieść określony dochód w postaci odsetek i prowizji. Bank udzielając kredytu udostępnia środki pieniężne, które są w czasowym posiadaniu przez bank.
Ryzyko - niepewność osiągnięcia celów, ale które można oszacować, np.: zakładają 252f511c c dochód banku na poziomie 100, w międzyczasie RPP w konkurencyjnym dział. obniży się dochód. To, czego nie jesteśmy w stanie skwantyfikować (zmierzyć, zważyć) to jest to niepewność. Rozróżniamy następujące rodzaje ryzyka:
walutowe,
stóp procentowych,
infrastrukturalne,
personalne,
utraty płynności,
kursowe,
innowacji finansowych,
niesprawności technicznej.
Ryzyko zewnętrzne to:
ryzyko kraju (niestabilność polityczna),
zmian przepisów prawnych.
Ryzyko kredytowe - to ryzyko aktywne i pasywne. Ryzyko aktywne to zagrożenie utraty środków, ryzyko pasywne związane jest z tym, że kredytobiorca zbyt szybko spłaci kredyt, lub depozytariusze zaczną wycofywać wkłady. Towarzyszą one każdemu kredytowi.
Na ryzyko kredytowe możemy patrzeć z punktu widzenia pojedynczego kredytu, lub z punktu widzenia portfela kredytowego. Każdy bank ma przyjętą strategię kredytową. Rozróżniamy trzy rodzaje strategii:
ofensywna,
defensywna (konserwatywna),
umiarkowana (kontrolowany poziom ryzyka).
Strategia ofensywna
- przyjmuje za cel
szybki rozwój i szybkie podnoszenie znaczenia banku na rynku. Oferuje nam atrakcyjne warunki kredytu, bank przyjmuje na siebie większe ryzyko, tzn. przyjmuje na siebie kredyty z góry obarczone większym ryzykiem. Im wyższe ryzyko to wyższa cena kredytu.
Strategia defensywna - bank ma ustabilizowaną pozycję na rynku. Jego priorytetem to maksymalizacja zysku, więc wnioski kredytowe poddawane są ostrej kwalifikacji. Strategia ta polega na minimalizacji ryzyka związanego z udzielanym kredytem. Kredyty dla banku są maksymalnie bezpieczne.
Strategia umiarkowana - stanowi pomieszanie obu strategii tj. ofensywnej i defensywnej.
Cele strategii finansowej opisane w polityce finansowej znajdują odzwierciedlenie w instrukcji kredytowej (do użytku wewnętrznego). Stanowi ona zwartą całość i precyzuje:
wymagane formy i warunki wniosków kredytowych,
analizę wniosków,
sposób prowadzenia dokumentacji kredytu,
sposób badania portfela kredytobiorcy,
pomiar ryzyka kredytowego,
sposób obserwacji kredytu w czasie jego realizacji.
Instrukcja kredytowa nie powinna być zamknięta, ale stale uaktualniana do zaistniałych potrzeb.
Obserwacja kredytu - przeprowadza się ją w celu zminimalizowania ryzyka kredytowego, proces ten nazywamy monitoringiem kredytowym.
Monitoring kredytu (pojedynczego kredytu) może być:
automatyczny; osoba odpowiedzialna obserwuje saldo rachunku, tzn. to, co się dzieje z kredytem. Obserwuje się również saldo rachunku i to, co się z nim dzieje, tzn. czy nie jest przekraczane i jak już to, dlaczego tak się dzieje.
indywidualny; polega na składaniu wizyt w siedzibie klienta i analizowaniu sprawozdań finansowych.
Ryzyko pojedynczego kredytu to ryzyko niespłaty kredytu.
Przepisy prawne regulujące ryzyko kredytowe:
Art. 75 Prawo Bankowe: "maksymalne
zaangażowanie środków u jednego kredytobiorcy nie może przekroczyć 25% kapitałów własnych".
współczynnik wypłacalności = fundusze własne/ aktywa mierzone ryzykiem. Powinny być na poziomie 8%, i nie powinien być niższy.
jeżeli < 8% ozn. to, że jest zbyt duże ryzyko
jeżeli > 8% ozn. to, że bank nie wykorzystuje nadwyżek.
Tworzenie rezerw celowych jest ściśle związane z kredytami.
Portfel kredytowy - nadmierne zaangażowanie w określony rodzaj klientów jest ryzykowne. Podobnie jest z branżą tzn. im bardziej zróżnicowany portfel tym ryzyko kredytowe jest mniejsze.
Ekonomiczne warunki kredytu a ryzyko kredytowe. Nowe formy zabezpieczeń kredytu.
Ekonomiczne warunki kredytu - to elementy o charakterze zewnętrznym i wewnętrznym. Co warunkuje ekonomiczne warunki kredytu:
kwota kapitału,
wybór formy kredytowania (w rachunku kredytowym bieżącym),
okres kredytowania i spłat,
związek z kredytami preferencyjnymi (kredyt dla studentów),
cena kredytu zależna od sposobu liczenia oprocentowania,
polityka pieniężna (ilość pieniądza w obiegu i inflacja),
zabezpieczenie kredytu,
relacja kwota wierzytelności a rynkowa wartość zabezpieczenia,
ocena wiarygodności kredytowej przy zabezpieczeniach osobistych (poręczenie, weksel)
Uwzględniając powyższe, ryzyko kredytowe może występować w kilku fazach:
ryzyko przedkredytowe na etapie oceny wniosku kredytowego,
ryzyko kredytowania; czyli po udzieleniu kredytu związane z monitoringiem kredytu prowadzonego przez bank. Wpływa na nie: ceny, cła, kursy, co z kolei wpływa na sytuację finansową klienta.
ryzyko windykacji jest konsekwencją podjętych wcześniej decyzji. Ryzyko związane jest z zabezpieczeniem, ryzyko rynkowe, upadłościowe,
sprawność
aparatu państwowego (sąd, prokuratura, komornik).
Metody analizy ryzyka kredytowego - banki stosują metody oparte na metodzie wskaźnikowo - punktowej. Celem jest przyspieszenie i ujednolicenie czynności bankowych.
Ocena ryzyka przed podjęciem decyzji o udzielenie kredytu opiera się na:
ocenie bieżącej i perspektywicznej zdolności kredytowej. Zakres oceny uzależniony jest od okresu korzystania z kredytu,
przy krótkoterminowym kredycie powinno się bieżącą ocenę kredytowności,
czy przy akceptacji danego ryzyka dla banku kredyt może okazać się nie ściągalny,
czy czynniki finansowe kredytobiorcy mają charakter trwały.
Są to pytania, jakie należy zadać udzielając kredytu.
Rezerwy celowe - to tworzenie rezerw na kredyty zagrożone (zabezpieczenie przyszłych należności). W bankach tworzone są również innego rodzaju rezerwy na podatek dochodowy i inne potrzeby.
Każdy bank ma obowiązek monitorowanie swojego portfela kredytowego i podział należności wg grup ryzyka na należności:
normalne opóźnienie w spłacie nie przekracza jednego miesiąca i sytuacja finansowa dłużnika jest dobra
pod obserwacją opóźnienie w spłacie nie przekracza jednego miesiąca i sytuacja finansowa dłużnika jest dobra, ale podmiot gospodarczy budzi dla banku pewne wątpliwości wg wewnętrznych kryteriów banku (są obarczone większym ryzykiem)
poniżej standardu nastąpiło opóźnienie w spłacie od jednego do trzech miesięcy, a sytuacja finansowa może spowodować zagrożenie terminowej spłaty kredytu
wątpliwe należności, w których opóźnienie wynosi od trzech do sześciu miesięcy, a sytuacja finansowa pogorszyła się na, tyle, że straty pokrywane są kapitałem własnym
stracone opóźnienie w spłacie kredytu przekracza sześć miesięcy, oraz należności od dłużników zostały postawione w stan upadłości, toczy się postępowanie sądowe, nieznane jest
miejsce pobytu kredytobiorcy lub sytuacja
ekonomiczno - finansowa uniemożliwia spłatę kredytu
Należności z tytułu kart płatniczych dzieli się na:
normalne; gdzie opóźnienie w spłacie nie przekracza jednego miesiąca
poniżej standardu; opóźnienie wynosi od jednego do trzech miesięcy
wątpliwe; od trzech do sześciu miesięcy
stracone; powyżej sześciu miesięcy
Należności od skarbu państwa dzielimy na:
normalne, gdzie opóźnienie w spłacie kredytu nie przekracza jednego roku
wątpliwe, 1 - 2 lata
stracone opóźnienie w spłacie powyżej 2 lat.
Rezerwy tworzone są na należności kredytowe, gwarancje oraz akredytywy. Podstawą naliczania kwoty rezerw są należności kredytowe bez odsetek. Rezerwy celowe tworzone są w ciężar kosztów banku i nie stanowią podstawy do zmniejszenia bazy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (są to ukryte rezerwy banku). Tworzenie rezerw celowych sprawia bardzo duże kłopoty dla banku, w związku z tym pewne zabezpieczenia zmniejszają wysokość rezerw celowych. Są to:
gwarancje NBP, lub banków z grupy OECD
gwarancje lub poręczenia Skarbu Państwa
polisa ubezpieczeniowa KUKE
gwarancje i poręczenia samorządu terytorialnego (poręczenie obejmujące 80% wierzytelności)
poręczenia "dobrze stojących" przedsiębiorstw
cesja wierzytelności
zastaw rejestrowy
hipoteka
Kwota rezerw celowych zmniejszana jest odpowiednio, jeżeli dany kredyt zostanie przepisany do innej grupy ryzyka i przyjmie się inne zabezpieczenie. Jeżeli kredyt zostanie spłacony to wówczas następuje rozwiązanie rezerwy.
W przypadku wystąpienia zagrożenia spłaty kredytu bank ponosi następujące konsekwencje:
koszty związane z niespłaconym kredytem
koszty podatkowe
koszty związane z rezerwą celową
Metoda punktowej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy wykorzystuje się w niej mechanizmy oceny analizy ekonomicznej i
finansowej, gdzie każdy z czynników ocenia się oddzielnie. Aby wykonać ocenę zdolności kredytowej metodą punktową sumujemy punkty i w zależności od S i przyjętego schematu kredytobiorcy przydzielani są do określonej grupy, w której to określa się: okres utrzymującego się zadłużenia przeterminowanego, klasyfikacja (zdolności kredytowej, kredytu), ryzyko banku, warunki kredytowania.
W wyniku przyjętego schematu działania można określić warunki, na jakich udzielany jest kredyt (oprocentowanie, sposób obserwacji kredytu, zabezpieczenia, itp.). W każdym banku mogą być przyjęte inne sposoby punktowania i sposób podejmowania decyzji.
Ubezpieczenie kredytu - stanowi grupę ubezpieczeń finansowych o których mówi Ustawa o Działalności Ubezpieczeniowej.
W grupie ubezpieczeń kredytów wyróżniamy:
ogólnej niewypłacalności jest to zapis ustawy nie realizowany w praktyce,
kredytu eksportowego forma ubezpieczeń zobowiązań z transakcji handlowych w obrocie zagranicznym. Przedmiotem ubezpieczenia są wierzytelności przysługujące ubezpieczającemu z tytułu kontraktów eksportowych na dostawy towarów i usług,
spłaty rat dotyczy należnych ubezpieczonemu wymagalnych rat cen towarów, które to raty przestał spłacać kupujący,
ubezpieczenie kredytu hipotecznego jest zabezpieczeniem przed niewypłacalnością kredytobiorcy. Może obejmować straty kredytodawcy spowodowane wcześniejszym wykupieniem kredytowanej nieruchomości,
ubezpieczenie kredytu rolniczego (o dużym ryzyku) grupa kredytobiorców są o dużym ryzyku i w praktyce są nie wykorzystywane.
Ubezpieczenie innych ryzyk finansowych (zapisane w ustawie ale nie wykorzystywane):
ubezpieczenie od ryzyka zatrudnienia
niewystarczającego dochodu
złych warunków atmosferycznych
utraty zysków
stałych wydatków ogólnych
nieprzewidzianych wydatków handlowych
utraty wartości rynkowej
utraty stałego źródła dochodu
innych strat finansowych
Podział ubezpieczeń kredytów możemy podzielić na:
ubezpieczenie kredytów towarowych (w ramach nowelizacji ustawy) dzielimy na:
a) ubezpieczenie kredytu kupieckiego obejmuje przysługujące ubezpieczonemu bezsporne należności z tytułu udzielanych kredytów kupieckich,
b) ubezpieczenie należności faktoringowych zabezpiecza przed niesolidnością odbiorców towarów i usług (bank faktoringowy)
c)
ubezpieczenie
leasingu podobne do
ubezpieczenia spłaty rat kredytu. Może być zawarty w formie
umowy generalnej (obejmuje wszystkie umowy jakie zawarł ubezpieczony z
lisingobiorcami w okresie objętym umową ubezpieczeniową)
ubezpieczenie kredytów finansowych, wśród nich wyróżniamy:
a) ubezpieczenie inwestycyjnego kredytu bankowego,
b) ubezpieczenie kredytu bankowego konsumpcyjnego,
c) ubezpieczenie kredytu bankowego na działalność gospodarczą,
d) ubezpieczenie kredytu bankowego na wypadek śmierci i utraty możliwości zarobkowania
|
